79 lat temu, 11 i 12 lipca 1943 r., UPA dokonala skoordynowanego ataku na polskich mieszkanców 150 miejscowosci na Wolyniu. Byla to kulminacja trwajacej juz od poczatku 1943 r. fali mordowania i wypedzania Polaków z ich domostw, w wyniku której na Wolyniu i w Galicji Wschodniej zginelo ok. 100 tys. Polaków.
Sprawcami Zbrodni Wolynskiej byly Organizacja Ukrainskich Nacjonalistów – frakcja Stepana Bandery, podporzadkowana jej Ukrainska Powstancza Armia oraz ludnosc ukrainska uczestniczaca w mordach swoich polskich sasiadów. OUN-UPA nazywala swoje dzialania „antypolska akcja”. To okreslenie ukrywalo zamiar jakim bylo wymordowanie i wypedzenie Polaków.
Pierwszy masowy mord na ludnosci polskiej na Wolyniu zostal dokonany 9 lutego 1943 r. przez oddzial Ukrainskiej Armii Powstanczej, który zamordowal 173 Polaków we wsi Parosla I w powiecie sarnenskim.
Szczególne nasilenie zbrodni nastapilo w lipcu 1943 roku. Zamordowano wówczas ok. 10 – 11 tysiecy Polaków. 11 i 12 lipca UPA dokonala skoordynowanego ataku na Polaków w 150 miejscowosciach w powiatach wlodzimierskim, horochowskim, kowelskim oraz luckim. Wykorzystano fakt gromadzenia sie w niedziele 11 lipca ludzi w kosciolach. Doszlo do mordów w swiatyniach m.in. w Porycku (dzis Pawliwka) i Kisielinie. Okolo 50 kosciolów katolickich na Wolyniu zostalo spalonych i zburzonych.
Wplyw na nasilenie sie fali zbrodni mialo porzucenie w marcu i kwietniu 1943 roku przez policjantów ukrainskich sluzby na rzecz Niemiec i przejscie w szeregi UPA. Wielu z tych policjantów bralo wczesniej udzial w zagladzie Zydów. Jednej z najwiekszych zbrodni ukrainscy nacjonalisci dokonali w nocy z 22 na 23 kwietnia 1943 roku; UPA spalila osade Janowa Dolina i zamordowala ok. 600 Polaków.
16 lipca 1943 oddzialy UPA we wsi i w majatku Pulhany (pow. Horochów) zamordowaly okolo 120 Polaków, a w Kupowalcach (pow. Horochów) okolo 150.
Zbrodnie na Polakach dokonywane byly niejednokrotnie z niebywalym okrucienstwem, palono zywcem, wrzucano do studni, uzywano siekier i widel, wymyslnie torturowano ofiary przed smiercia a takze gwalcono kobiety.
Ogólem zbrodni na Polakach dokonano w 1865 miejscach na Wolyniu. Najwiekszych masakr dokonano w Woli Ostrowieckiej, gdzie zamordowanych zostalo 628 Polaków, w kolonii Gaj – 600, w Ostrówkach – 521, Kolodnie – 516.
UPA atakowala bazy samoobrony polskiej na Wolyniu, w których chronila sie ludnosc, m. in. Przebraze, gdzie uratowalo sie ok. 10 tys. Polaków. Tylko czesc baz samoobrony przetrwala. Pomocy bazom samoobrony udzielala partyzantka sowiecka, a takze zolnierze wegierscy sprzedajac amunicje. Byly przypadki pozyskiwania broni od Niemców. Polacy szukali ratunku uciekajac do miast i miasteczek kontrolowanych przez wojsko niemieckie. Wielu z nich zostalo wywiezionych na roboty przymusowe do Niemiec. Niewielkie szanse na przezycie mieli ci, którzy na wlasna reke opuszczali bazy samoobrony. Np. 16 lipca 1943 r. oddzialy UPA wymordowaly co najmniej 155, byc moze nawet 600 Polaków, którzy opuscili Hute Stepanska (pow. Kostopol), osrodek polskiej samoobrony.
Okreslenie Zbrodnia Wolynska dotyczy nie tylko masowych mordów dokonanych na terenach Wolynia, czyli bylego województwa wolynskiego, ale takze w województwach: lwowskim, tarnopolskim i stanislawowskim (Galicja Wschodnia), a takze w województwach: lubelskim i poleskim.
UPA, kierowana przez Romana Szuchewycza „Tarasa Czuprynke”, rozpoczela „antypolska akcje” w Galicji Wschodniej w kwietniu 1944 roku. Miala ona byc w zalozeniu nie tak drastyczna, jak ta przeprowadzona na Wolyniu. Zamierzano zmusic Polaków do opuszczenia domów pod grozba smierci. W przypadku odmowy mieli byc zabijani tylko mezczyzni. W praktyce czesto dochodzilo do zbrodni na wszystkich mieszkancach. Masowych mordów dokonano m. in. w Podkamieniu (100 – 150 zabitych), Bryncach Zagórnych (100 – 145 ofiar) Berezowicy Malej (130 – 135 ofiar). W zbrodniach oprócz UPA wzieli udzial ukrainscy zolnierze, ochotnicy do dywizji SS „Galizien” (Huta Pieniacka, 600 – 900 zabitych).
Wedlug szacunków polskich historyków ukrainscy nacjonalisci zamordowali okolo 100 tysiecy Polaków. 40-60 tysiecy zginelo na Wolyniu, 20-40 tys. w Galicji Wschodniej, co najmniej 4 tysiace na terenie dzisiejszej Polski. Terror UPA spowodowal, ze setki tysiecy Polaków opuscily swoje domy, uciekajac do centralnej Polski. Zbrodnia Wolynska spowodowala polski odwet, w wyniku którego zginelo ok 10-12 tys. Ukrainców, w tym 3-5 tys. na Wolyniu i w Galicji Wschodniej.
Z rak nacjonalistów ukrainskich ginely takze rodziny polsko-ukrainskie, Ukraincy odmawiajacy wziecia udzialu w zbrodniczej akcji oraz ratujacy Polaków. „Kresowa Ksiega Sprawiedliwych” (wyd. IPN) opracowana przez Romualda Niedzielke podaje, ze Ukraincy uratowali 2527 Polaków. Za te pomoc 384 Ukrainców zaplacilo zyciem.
Wedlug szacunków polskich historyków ukrainscy nacjonalisci zamordowali okolo 100 tysiecy Polaków. 40-60 tysiecy zginelo na Wolyniu, 20-40 tys. w Galicji Wschodniej, co najmniej 4 tysiace na terenie dzisiejszej Polski. Terror UPA spowodowal, ze setki tysiecy Polaków opuscily swoje domy, uciekajac do centralnej Polski. Zbrodnia Wolynska spowodowala polski odwet, w wyniku którego zginelo ok 10-12 tys. Ukrainców, w tym 3-5 tys. na Wolyniu i w Galicji Wschodniej.
W opinii znawcy problematyki polsko-ukrainskiej, historyka prof. Grzegorza Motyki „choc akcja antypolska byla czystka etniczna, to jednoczesnie spelnia ona definicje ludobójstwa”. Celem bylo bowiem zniszczenie na Wolyniu w calosci, a na innych terenach w czesci, polskiej grupy etnicznej.
Wołyń (2016)
Historia naszego kraju nie nalezy do najlatwiejszych. Znajdziemy w niej sporo dramatycznych wydarzen i tragedii, które nawet po latach moga mrozic krew w zylach. Jednym z najtragiczniejszych zdarzen w naszej historii jest rzez wolynska, o której opowiada film pod tytulem “Wolyn”
Wołyń – polski dramat wojenny z 2016 w reżyserii i według scenariusza Wojciecha Smarzowskiego, opracowany na kanwie opowiadań Stanisława Srokowskiego oraz wspomnień świadków rzezi wołyńskiej w latach 1943–1944.
ZOBACZ CALY FILM PONIZEJ
Film opowiada o tragicznych wydarzeniach zwiazanych z rzezia wolynska, dokonana w latach 1943-1944. Zosia decyzja swojego ojca ma zostac wydana za wdowca z dwójka dzieci – nikt nie liczy sie z jej uczuciem, którym dziewczyna obdarzyla jednego z ukrainskich chlopców. Wkrótce na Wolyniu wzrasta nacjonalizm ukrainski, który doprowadzi do rzezi polskich cywilów. Film opowiada o tragicznych losach rodzin, które nierozerwalnie zwiazane sa z wydarzeniami drugiej wojny swiatowej. Dzis film “Wolyn” obejrzec mozna za posrednictwem serwisów streamingowych. Znajdziemy go miedzy innymi w bibliotekach Netfliksa, Chili, Vod.pl, TVP VOD czy serwisu Player.
W 2016 r. Sejm ustanowil 11 lipca Narodowym Dniem Pamieci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukrainskich nacjonalistów na obywatelach II RP. Sejm – glosi uchwala – oddaje hold “wszystkim obywatelom II Rzeczypospolitej bestialsko pomordowanym przez ukrainskich nacjonalistów”. (PAP)
Prezydent Andrzej Duda na obchodach Narodowego Dnia Pamieci Ofiar Ludobójstwa
W poniedzialek obchodzony jest Narodowy Dzien Pamieci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukrainskich nacjonalistów na obywatelach II Rzeczypospolitej Polskiej. Na uroczystosciach w Warszawie prezydent Andrzej Duda wspominal ofiary rzezi wolynskiej, mówiac, ze zbrodnia ta “w istocie byla ludobójstwem”. Mówil tez, ze “chcemy prawdy” i “chcemy grobów”.
Prezydent Andrzej Duda wraz z miedzy innymi premierem Mateuszem Morawieckim uczestniczyl w poniedzialek w obchodach Narodowego Dnia Pamieci Ofiar Ludobójstwa, zorganizowanych na Skwerze Wolynskim w Warszawie.
To dla nas Polaków trudny czas, zawsze, ten poczatek lipca kazdego roku od tamtego pamietnego 1943 roku, kiedy to dokladnie wlasnie w lipcu, jedenastego, w krwawa niedziele, doszlo do najwiekszej fali, a w niedziele do kulminacji zbrodni popelnianych w tamtych czasie na Polakach mieszkajacych w szczególnosci na Wolyniu, na wschodzie ówczesnej okupowanej przez Niemców Rzeczypospolitej – mówil prezydent. – Do zbrodni, która w istocie byla ludobójstwem, albowiem celem jej bylo dokonanie czystki etnicznej poprzez wymordowanie Polaków, oczyszczenie tamtej ziemi z mniejszosci polskiej – kontynuowal.
Prezydent: nie chodzi o zemste, odwet chcemy prawdy, chcemy grobów
Przypomnial, ze tamte wydarzenie zabraly zycie w sumie ponad 100 tysiacom ludzi. – Na samym Wolyniu miedzy 40 a 60 tysiecy zostalo zamordowanych, zabitych – co z wielkim bólem i rozpacza podkreslamy – przez sasiadów. Bo przeciez tak to bylo, ze mieszkali po sasiedzku, czesto skoligaceni róznego rodzaju wieziami rodzinnymi, przyjacielskimi, spokrewnieni – mówil prezydent.
Wskazywal, ze prawda o rzezi wolynskiej, tym ludobójstwie, musi byc jasno i mocno wypowiedziana. – Nie chodzilo i nie chodzi o zemste, o zaden odwet. Nie ma lepszego dowodu na to niz ten czas, który mamy teraz. Choc tak trudny, to zarazem to, co dzisiaj dzieje sie miedzy Polakami i Ukraincami, jest najlepszym tego dowodem – ocenil prezydent.
Premier Morawiecki: “nie spoczne dopóki nie odnajdziemy ostatniego grobu”
Pózniej glos zabral premier Mateusz Morawiecki. Jak ocenil, “Kresowian zamordowano dwa razy”. – Raz ciosami siekiery, a drugi raz przez przemilczenie, a ta druga smierc byla straszniejsza od tej pierwszej – mówil, cytujac ksiedza Tadeusza Isakowicza-Zaleskiego.
Dodal, ze te slowa byly, sa i zawsze beda drogowskazem oraz wyznacznikiem walki o prawde. – Bo chodzi tu przede wszystkim o prawde, to cos wazniejszego niz pamiec – zaznaczyl.
Wiecej o obchodach na stronie: TUTAJ
Wykorzystano materialy zrudlowe : dzieje.pl
